تامین اجتماعی مسئولیت حمایت از کارکنان سازمان ها، ادارات و کارخانجات را برای تامین رفاه و حقوق شهروندی مردم کشورهای مختلف بر عهده دارد. در حال حاضر صدور بیمه نامه برای تمامی شاغلین کشور الزامی است و سازمان تامین اجتماعی یکی از مهم ترین بخش های صنعت بیمه دنیا محسوب می شود. بخش های جداگانه ای از قوانین تامین اجتماعی برای کارمندان و کارفرمایان وجود دارد. در این مقاله به بررسی مهمترین این قوانین می پردازیم.
تامین اجتماعی چیست و حق بیمه به چه معناست؟
تامین اجتماعی یک برنامه تامین اجتماعی است که اجرای آن توسط قانون و موافقت نامه های الزام آور تضمین شده است. هدف این سازمان تامین مالی افراد در سنین پیری، بازنشستگی و در مواقعی که مشکلات جسمی پیش بینی نشده مانند از کارافتادگی و از کار افتادگی وجود دارد می باشد.
در ایران خدمات درمانی و پیشگیری تامین اجتماعی بیش از سایر قابلیت ها و وظایف این سازمان شناخته شده است. بیمه اجباری تامین اجتماعی بیمه بیکاری، حوادث، مستمری، حوادث و خدمات پزشکی را پوشش می دهد. به این ترتیب طبق قانون کلیه افراد شاغل و حقوق بگیر باید هر ماه بخشی از درآمد خود را به سیستم بیمه پرداخت کنند که به آن حق بیمه می گویند.
در تامین اجتماعی دو نوع بیمه اجباری و اختیاری وجود دارد که برای کارکنان و کارکنان شرکت ها اجباری است. پرداخت حق بیمه اجباری است و میزان آن هر ساله توسط وزارت کار تعیین می شود. در حال حاضر پرداخت 26 درصد حقوق به کارکنان به عنوان حق بیمه مصوب قانون، 23 درصد این حق بیمه توسط کارفرما و 3 درصد توسط کارکنان پرداخت می شود. در ازای پرداخت این مبلغ، شرکت بیمه موظف است پس از بازنشستگی تا پایان عمر ماهانه به فرد حقوق پرداخت کند و در صورت بیکاری و ازکارافتادگی برای مدت معین به آنها کمک هزینه تعلق می گیرد. خود بیمه بیکاری قوانینی دارد که هر شاغلی باید درباره آنها بداند.
مزایای داشتن بیمه تامین اجتماعی برای کارکنان چیست؟
بیمه تامین اجتماعی مزایای مختلفی دارد که به موجب آن همه کارکنان انگیزه دارند که بیمه شوند و سنوات بیمه خود را با دقت ثبت و نگهداری کنند. در اینجا به برخی از مهمترین این مزایا اشاره می کنیم.
1. دسترسی به خدمات پزشکی رایگان
تامین اجتماعی دارای تعداد معینی مرکز درمانی است که در سراسر کشور فعالیت می کنند و به کارکنان این سازمان و دارندگان بیمه خدمات رایگان ارائه می دهند. این خدمات در بیمارستان ها، درمانگاه ها و مراکز خدمات درمانی تامین اجتماعی ارائه می شود.
2. صدور دفترچه بیمه
خدمات تامین اجتماعی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم ارائه می شود. خدمات مستقیم در مراکز درمانی تامین اجتماعی و خدمات غیرمستقیم در مراکز درمانی طرف قرارداد ارائه می شود. افراد هنگام مراجعه به مراکز درمانی خاص تامین اجتماعی یا درمانگاه ها و بیمارستان هایی که با این گروه قرارداد دارند باید دفترچه بیمه خود را به همراه داشته باشند تا بتوانند به خدمات دسترسی داشته باشند. طی سال‌های اخیر و در راستای تحقق هدف دولت الکترونیک، نقش دفترچه بیمه کاهش یافته است و افراد با شماره ملی و اطلاعات شخصی می‌توانند بدون نیاز به کتاب خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند.
3. پس از بازنشستگی مستمری دریافت کنید
قوانین تامین اجتماعی شرایط خاص خود را برای بازنشستگی دارد و افرادی که مشمول این قوانین هستند تا پایان عمر مستمری دریافت خواهند کرد و پس از فوت نیز همسر و افراد تحت تکفل در صورت داشتن شرایطی می توانند به مستمری خود دسترسی داشته باشند.
4. پرداخت کمک های پزشکی
از دیگر خدماتی که به دارندگان این بیمه تامین اجتماعی ارائه می شود، پرداخت هزینه کمک های پزشکی از قبیل عینک، لنز و پروتزهای مورد نیاز بیمه شده است.
5. کمک هزینه بیکاری دریافت کنید
در صورتی که کارفرما به هر دلیلی کارمند بیمه شده را اخراج یا اخراج کند، شرکت بیمه موظف است در مدت معینی مقرری بیکاری را به وی پرداخت کند.
سازمان تامین اجتماعی به بازنشستگان وام می دهد و با ایجاد صندوق بازنشستگی از آنها حمایت می کند و دارندگان بیمه تامین اجتماعی نیز می توانند در برخی موارد از جمله ازدواج از خدمات رایگان بهره مند شوند.
قوانین تامین اجتماعی برای کارکنان
کارفرمایان و کارمندان دو دسته اصلی سازمان تامین اجتماعی هستند که قوانین خاصی برای آنها تصویب و اجرا شده است. هر فردی که شماره بیمه تامین اجتماعی معتبر دریافت کرده باشد اعم از کارکنان کارگاه ها و دفاتر مشمول قانون کار و بیمه اجباری می تواند از خدمات تامین اجتماعی استفاده کند. علاوه بر این، اعضای خانواده بیمه شده از جمله همسر، والدین وی نیز مشمول این خدمت می شوند. همچنین فرزندان بیمه شده نیز مشمول این خدمات با شرایط خاصی می شوند. پسران تا سن 19 سالگی و دختران قبل از ازدواج می توانند به خدمات بیمه اجتماعی دسترسی داشته باشند.
سازمان تامین اجتماعی هر از چند گاهی قوانین مربوط به مستمری بگیران و مستمری بگیران را تغییر و منتشر می کند. ضوابط اصلی موجود سازمان تامین اجتماعی در خصوص کارکنان شامل موارد زیر می باشد.
الف) پرداخت حق بیمه
کلیه کارکنان، کارگران و کارگران کارگاه های تولیدی موظفند به صورت ماهانه سهم خود را از حق بیمه پرداخت کنند. این مبلغ معمولا از حقوق آنها کسر و توسط کارفرما به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می شود. کارفرما موظف است میزان دقیق این مبلغ را در فیش حقوقی کارمند قید و به کارکنان خود اطلاع دهد. سازمان تامین اجتماعی سامانه های آنلاین مختلفی را طراحی کرده است که افراد می توانند به صورت آنلاین برای مشاهده سوابق بیمه ای خود به آنها مراجعه کنند.
ب) صدور خدمات تامین اجتماعی برای کارکنان
بر اساس قوانین تامین اجتماعی، خدمات این سازمان برای کارکنان شامل موارد زیر است:
- جبران دستمزد
- بارداری
- حوادث و بیماری ها
- معلولیت
- جبران دستمزد
- بازنشستگی
- مرگ
- ارائه بیمه بیکاری
ج) شرایط استفاده از خدمات تامین اجتماعی
بیمه شده و کلیه افراد تحت تکفل وی که مشمول قانون تامین اجتماعی هستند می توانند در صورت آسیب دیدگی، بیماری و نیاز به دریافت خدمات درمانی از خدمات تامین اجتماعی استفاده کنند. در صورت از کارافتادگی یا جراحت ناشی از حوادث ناشی از کار مستمری به بیمه شده پرداخت می شود و میزان این مستمری بر اساس 100 درصد حقوق یا میانگین حقوق بیمه شده در سنوات سال گذشته تعیین می شود. پرداخت حق بیمه .
حتما این سوال در ذهن شما خطور کرده است که چه سالی است و برای دریافت پاسخ می توانید به مقالات قبلی ما مراجعه کنید.
د) قوانین مربوط به پرداخت حق بیمه
برای بیمه شدگانی که کارمزد دریافت می کنند، حق بیمه آنها بر اساس درآمد ماهانه محاسبه و دریافت می شود. حق بیمه این افراد نباید کمتر از مبلغ پرداختی حداقل حقوق بگیران باشد.
قانون تامین اجتماعی سازمان ها را موظف می کند ارزش مزایای مستمر غیر نقدی مانند پوشاک و مواد غذایی را به طور دقیق تعیین کرده و مبلغ آن را از حق بیمه دریافت کنند.
قوانین سازمان تامین اجتماعی بسیار پیچیده و حاوی بندهای مختلفی است که کلیه کارخانجات، کارفرمایان و بیمه شدگان ملزم به رعایت آن هستند. از سوی دیگر، این سازمان موظف است به منظور تامین آسایش و امنیت مالی کارکنان، طبق قوانین مصوب با شرایطی به بیمه شدگان و افراد تحت تکفل آنها از قبیل پدر، مادر، همسر و فرزندان خدمات ارائه دهد. قوانین تامین اجتماعی برای کارکنان بسیار واضح است و هر شاغل موظف است آنها را بخواند و از آن آگاه باشد.
همچنین آگاهی کافی کارکنان از حقوق و وظایف خود به آنها کمک می کند تا بدانند واقعاً چه حقوقی دارند و در صورت نیاز به دریافت خدمات از سازمان تامین اجتماعی، اقدامات لازم برای جلب آنها انجام شود.