زنان بخش مهمی از اقتصاد و فرهنگ جامعه، سازمان‌ها و محیط کار را تشکیل می‌دهند و می‌توان گفت در برخی از مشاغل نقش آنها بیش از مردان است. امروزه زنان دوشادوش مردان کار می کنند، اصرار دارند سطح سواد و دانش خود را بالا ببرند، همیشه به دنبال راه های پیشرفت هستند و گاهی باید از رفتار بازار کار گلایه کنند. اما ایران مانند سایر کشورها قوانین و شرایط خاصی را برای کار زنان در نظر گرفته است، بنابراین شکایت ممکن است کم باشد. در این مقاله قصد داریم به حقوق قانون کار برای زنان بپردازیم و در مورد هر یک توضیح دهیم.
زنان در قانون کار
در قانون اساسی ایران به صراحت آمده است که به هیچ وجه نباید حقوق زنان نادیده گرفته شود. اما با توجه به آنچه گفته شد، باز هم شاهدیم که برخی سازمان ها در احقاق حقوق زنان در برابر مردان ناکام می مانند و باعث هرج و مرج و قانون شکنی می شوند. این قانون همچنین در مورد دستمزد زنان به شدت بیان کرده بود که کارفرمایان نباید برای کارهای مشابه به زنان حقوق و مزایای کمتری نسبت به مردان پرداخت کنند.
طبق ماده 38 قانون کار، پرداخت مزد به زنان به شرح زیر است:
برای کار مساوی و در شرایط مساوی در کارگاه، حقوق زن و مرد باید برابر باشد و تبعیض در تعیین میزان دستمزد بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و عقاید سیاسی و مذهبی ممنوع است.
اما با همه این سخنان قانونگذار گفته است که وظیفه دولت حفظ حقوق زنان در محیط کار است و برای این منظور از تمام حقوق زنان حمایت خواهد کرد. در قانون کار نیز قوانینی وجود دارد که مخصوص زنان است که در ادامه در مورد آن صحبت خواهیم کرد.
مرخصی زایمان
یکی از موقعیت هایی که زنان در محیط کار با آن مواجه خواهند شد، بارداری و چالش های پیچیده آن است. این شرایط نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان قانونگذار را مجبور کرده است که قانون ویژه ای برای ارائه مرخصی به زنان وضع کند.
این مدل مرخصی در قانون کار تا چند سال پیش 6 ماه بود، اما بر اساس اصلاحیه قانون تنظیم جمعیت خانواده مصوب 30 خرداد 92 مجلس، مدت آن به 9 ماه تغییر یافت. مرخصی زایمان یکی از انواع مرخصی است که مدت آن بر اساس مدت سابقه کار محاسبه می شود و با این حساب هم حقوق و هم مزایایی مانند مستمری، مرخصی و پاداش را شامل می شود.
مرخصی شیردهی
همچنین پس از مرخصی زایمان، به مادران 1 ساعت مرخصی شیردهی داده می شود که می توانند نوزاد خود را در مهدکودکی نزدیک محل کار خود رها کرده و سه بار در روز به او شیر بدهند. این زمان یک ساعت در روز است و مادران باید این زمان را طوری تنظیم کنند که از این مقدار بیشتر نشود. ممکن است برخی از خانم ها با کارفرما توافق کنند که یک ساعت زودتر از محل کار خارج شوند و از مرخصی یک ساعته شیردهی به این شکل استفاده کنند.
جلوگیری از انجام کارهای سخت و سنگین زنان
در قانون کار، زنان از انجام کارهای سخت که نیاز به تجهیزات سنگین یا کارهای خطرناک دارد، منع شده اند. حداکثر ظرفیت حمل بار برای بانوان 20 کیلوگرم است. اما در مورد زنان باردار و بر اساس ماده 75 قانون کار، بلند کردن و حمل بار در دوران بارداری و تا ده هفته پس از زایمان ممنوع است.
بازنشستگی زودهنگام
طبق بند 1 ماده 76 قانون تامین اجتماعی، سن بازنشستگی برای زنان 55 سال است و زنان با داشتن 20 سال سابقه کار می توانند با 55 سال تمام بازنشسته شوند. همچنین امکان بازنشستگی زنان با داشتن ده سال سابقه کار و در سن 55 سالگی وجود دارد. در این صورت به زنان حداقل دستمزد پرداخت نمی شود و می توانند با توجه به سنوات پرداخت حق بیمه بازنشسته شوند.
اگر خانمی 45 سال سن داشته باشد و تا این سن 30 سال سابقه کار داشته باشد و از پرداخت حق بیمه خودداری کرده باشد می تواند برای بازنشستگی اقدام کند. بازنشستگی او با حقوق کامل خواهد بود. این در حالی است که زنان با داشتن 35 سال سابقه کار می توانند بدون شرط سنی بازنشسته شوند.
حقوق مادر
زنان وظایف کاری دارند و جدای از این وظایفی به عنوان مادر نیز دارند. بر این اساس و بر اساس ماده 78 قانون کار:
کارفرما موظف است در کارگاه هایی که دارای کارمند زن هستند، تا پایان دو سالگی کودک، هر سه ساعت نیم ساعت برای شیردهی به مادران شیرده مهلت دهد. این مناسبت جزو ساعات کاری آنها محسوب می شود و کارفرما نیز موظف است با در نظر گرفتن تعداد کودکان و گروه سنی آنها مرکز نگهداری از کودکان (مانند مهد کودک، مهدکودک و …) راه اندازی کند.
مراقبت و حمایت از کودک
همچنین قانونگذار برای کمک به مادرانی که در شیر دادن به نوزاد خود مشکل دارند تدابیری اندیشیده است. طبق ماده 69 قانون تامین اجتماعی:
در صورتی که بیمه شده زن یا شوهر بیمه شده مرد مبتلا به بیماری هایی باشد که شیردهی برای فرزندش مضر باشد یا پس از زایمان فوت کند شیر مورد نیاز به مدت 18 ماه داده می شود.
فراهم آوردن شرایط برای رشد و شکوفایی زنان
همانطور که اشاره کردیم، قانون قوانینی را برای زنان و رشد آنها وضع کرده است. در قانون کار و در ماده 4 به صراحت آمده است که برای زنان باید چنین شرایطی فراهم شود که زمینه رشد روحی، علمی و شغلی آنان فراهم باشد و دین، شخصیت، حیثیت و روان و روحشان سلامت باشد. و هیچ ضرری برای بدن ندارد. وی در عین حال به رفع تبعیض و عدالت بین زن و مرد نیز اشاره کرد.
آخرین کلمه
حقوق کار برای زنان به وضوح تعریف شده است و بسیاری از سازمان ها موظف به رعایت آن هستند. اما بارها می بینیم که برخی از شرکت ها از انجام آنها خودداری می کنند. دانستن این موارد می تواند به زنان کمک کند تا در صورت نقض قانون توسط شرکت ها، از حقوق خود دفاع کنند.