رشد فعالیت های اداری و اقتصادی در اینترنت مستلزم وضع قوانین مناسب برای تامین امنیت مردم است. مشکلاتی مانند جعل هویت در ارتباطات دیجیتالی بین اشخاص حقیقی و حقوقی امکان پذیر است. در نتیجه باید تدابیری اتخاذ شود تا از رسیدگی به انواع اقدامات غیرقانونی جلوگیری شود. امضای دیجیتال یکی از تکنیک های توسعه یافته برای جلوگیری از جعل هویت افراد در تعاملات دیجیتال است. بسیاری از کشورها استفاده از امضای دیجیتال را برای روابط تجاری و اقتصادی در قوانین کار خود الزامی کرده اند. با ما همراه باشید تا در مورد امضای دیجیتال و کاربردهای آن بیشتر بحث کنیم.

امضای دیجیتال چیست؟

امضای دیجیتال به عنوان روشی قانونی برای تایید اصالت اسناد دیجیتال در سال 1390 در راستای تحقق دولت الکترونیک در ایران تعریف شد. در آن زمان، افراد طبق قانون موظف بودند از امضای دیجیتال برای تراکنش های دیجیتالی خود استفاده کنند تا از مشکلات احتمالی جلوگیری کنند. لازم به ذکر است که امضای دیجیتال را نباید با امضای الکترونیکی که روی کاغذ وارد و اسکن می شود اشتباه گرفت. در ادامه در مورد تفاوت این دو امضا بیشتر توضیح خواهیم داد.

امضای دیجیتال چگونه کار می کند؟

استفاده از الگوریتم های ریاضی در وب شرایط را برای توسعه فناوری های دیجیتال فراهم کرد. برای تولید امضای دیجیتال از الگوریتمی به نام RSA استفاده می شود. با کمک این الگوریتم دو کلید منحصر به فرد برای هر فرد تعریف می شود که یکی عمومی و دیگری خصوصی است.

قبل از توضیح بیشتر در این باره مثالی را برای روشن شدن موضوع ذکر می کنیم. کارت بانکی خود را در نظر بگیرید. شماره کارت شما، که مجموعه ای از 16 عدد است، کلید عمومی خواهد بود. به این ترتیب می توانید این شماره را به شخص دیگری بدهید تا در کارت شما پول واریز کند. اما برای دسترسی به کارت باید رمز عبور آن را داشته باشید. در نتیجه هیچکس به جز دارنده رمز کارت به آن دسترسی نخواهد داشت. این رمز عبور را می توان به عنوان یک کلید خصوصی در نظر گرفت.

تصور کنید که شخصی در حال ایجاد امضای دیجیتالی خود است. در این حالت با استفاده از کلید خصوصی از داده های دیجیتال مرتبط با امضای خود محافظت می کند. کلید عمومی یک امضای دیجیتال نیز هویت فرد را در یک تعامل دیجیتالی به سایر کاربران ثابت می کند. بنابراین، تنها راه انجام جعل هویت در این شرایط، داشتن کلید خصوصی افراد است.

تفاوت امضای دیجیتال و امضای الکترونیکی

در ایجاد امضای دیجیتال از رمزگذاری نامتقارن استفاده می شود و در نتیجه ضریب امنیتی آن فوق العاده بالاست. در این میان، مفهوم کاملا متفاوتی از امضای الکترونیکی وجود دارد. در نظر بگیرید که در سمت مدیر آموزش یک دانشگاه هستید. هر روز تعداد زیادی از دانش آموزان برای دریافت گواهینامه های مختلف اقدام می کنند. طبیعتاً برای امضای هر یک از این گواهی ها وقت نخواهید داشت. در چنین شرایطی باید برگه سفید را امضا کنید. سپس این امضا اسکن می شود و در پایین همه گواهی ها درج می شود. این مفهومی است که به عنوان امضای الکترونیکی تعبیر می شود. بنابراین، امضای دیجیتال را نباید با امضای الکترونیکی اشتباه گرفت.

کاربرد دیجیتالی شدن امضا در خدمات مالی

اکنون که با امضای دیجیتال آشنا شدیم، لازم است به کاربردهای آن نگاهی بیندازیم. مهمترین موارد استفاده از این امضا در معاملات دیجیتال امروزی عبارتند از:

1. تایید و احراز هویت افراد

امضای دیجیتال هویت واقعی افراد را آشکار می کند و بنابراین اجازه می دهد تا بسیاری از فرآیندهای دیجیتال بدون ترس از جعل انجام شوند. استفاده از امضای دیجیتال در بحث خدمات مالی به وضوح دیده می شود. برای تحقق بانکداری الکترونیک و ارائه خدمات بانکی به مردم تنها یک راه وجود دارد و آن استفاده از امضای دیجیتال است. علاوه بر این، بسیاری از ادارات از جمله بیمه، گمرک و اداره مالیات فعالیت های خود را با کمک امضای دیجیتال مدیریت می کنند.

2. جلوگیری از تقلب در معاملات

در گذشته گاهی اتفاق می افتاد که افراد قرارداد یا فرمی را امضا می کردند. اما در آینده به دلایل مختلف از مسئولیت کار خود طفره رفت. در چنین مواردی مشکلات حقوقی متعددی برای افراد و نهادهای مختلف به وجود آمد. اما اختراع امضای دیجیتال عملاً از وقوع چنین اتفاقاتی به طور کلی جلوگیری کرده است.

3. باید اطمینان حاصل شود که اطلاعات دستکاری نشده است

یکی دیگر از اتفاقات رایج در گذشته دستکاری قراردادها و اسناد پس از امضای آنها بود. چنین مشکلاتی همچنین منجر به تعدادی مشکلات حقوقی و قضایی می شود که با اختراع امضای دیجیتال عملاً از دستکاری داده ها و اطلاعات مندرج در قراردادها جلوگیری شده است. این موضوع در مورد هر دو طرف قرارداد صدق می کند. اصولاً امضای دیجیتال زمان دقیق امضای قراردادها و مدت اعتبار آنها را عمومی می کند و امکان تغییر آن وجود نخواهد داشت.

ویژگی های امنیتی و مزایای امضای دیجیتال

مهم ترین کاربردهای امضای دیجیتال را بررسی کردیم. دولت‌ها در کشورهای مختلف از امضای دیجیتال برای تحقق دولت الکترونیک در بخش‌های مختلف زیرمجموعه خود استفاده می‌کنند. مدیریت حقوق و دستمزد در ادارات و سازمان ها از طریق امضای دیجیتال بسیار آسان و سریع است. از مهمترین مزایای استفاده از امضای دیجیتال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش زمان معاملات و تعامل مالی و اداری

در گذشته مردم مجبور بودند زمان زیادی را صرف امضای قراردادها و تکمیل فرم های مالی و اداری کنند. گاهی افراد برای امضای قرارداد مجبور بودند شهر به شهر یا کشوری به کشور دیگر سفر کنند. امضای دیجیتال شرایطی را به ارمغان آورده است که قراردادها و معاملات در کمترین زمان ممکن اجرا و عملیاتی می شود.

2. بهبود امنیت

امضای دیجیتال مبنای خوبی برای محافظت از حریم خصوصی افراد است. همچنین همانطور که در بالا اشاره کردیم امکان دستکاری در توافقی که پس از زمان امضای قرارداد انجام شده است به صفر می رسد. به این ترتیب از تشکیل پرونده های قضایی که رسیدگی به آنها ماه ها به طول می انجامد، جلوگیری می شود و در عین حال امنیت تراکنش های مالی و حقوقی افزایش می یابد.

جعل امضاهای دست نویس آسان بود و در گذشته هر کسی می توانست امضای شخص دیگری را کپی کند. اما انجام این کار برای امضای دیجیتال چندان آسان نیست و این موضوع احراز هویت امضا را آسان می کند.

3. حفاظت از حریم خصوصی

در گذشته، قرارداد یا معامله ای که به روش سنتی منعقد می شد، ممکن بود در دسترس افراد زیادی غیر از طرفین معامله بوده باشد. این موضوع باعث نقض حریم خصوصی افراد و افزایش احتمال لو رفتن اطلاعات آنها می شود. در این میان، امضای دیجیتال زمینه را برای حذف واسطه ها فراهم کرده است و در نتیجه حفاظت از حریم خصوصی آنها را بهبود می بخشد.

4. هزینه های غیر ضروری را حذف کنید

روش سنتی پیمانکاری وقت مردم را تلف نمی کرد و در بسیاری از موارد هزینه های گزافی برای آنها داشت. اختراع امضای دیجیتال هر گونه هزینه اضافی را در زمینه قراردادها و تراکنش های مالی بین مردم در سراسر جهان حذف کرده است.

آخرین کلمه

امضای دیجیتال در عین منحصربه‌فرد بودن، باید هویت شخص را کاملاً آشکار کند و امکان استفاده از آن فقط برای صاحب امضا وجود دارد. اختراع این امضا زمینه ساز تحقق دولت الکترونیک در کشورهای مختلف بوده است. امروزه قانون تجارت الکترونیک در کشور ما استفاده از امضای دیجیتال را برای تمامی فعالیت های کسب و کار دیجیتال الزامی کرده است. در خاتمه لازم به ذکر است که امضای دیجیتال زمینه شفافیت در تراکنش های مالی و همچنین جلوگیری کامل از وقوع اقدامات غیرقانونی را فراهم کرده است.